Yeraltı Kabloları Ve Koruma Sistemleri: Zorluklar Ve Çözümler
Elektrik enerjisinin şehirlerde ve sanayi tesislerinde güvenli şekilde taşınabilmesi için yeraltı kablo sistemleri büyük önem taşır. Özellikle modern şehirlerde, görsel estetiği korumak ve çevresel etkileri azaltmak amacıyla havai hatlar yerine yeraltı kablo tesisatları tercih edilmektedir. Ancak bu kablolar, doğrudan toprak altında kaldıkları için birçok zorlukla karşılaşır: nem, mekanik zorlanma, kimyasal etkiler ve ısı dağılımı gibi.
İşte bu noktada koruyucu borular, kablo kanalları ve zırh sistemleri devreye girer. Bu yazıda yeraltı kablolarının zorluklarını ve kullanılan koruma sistemlerini mühendislik bakış açısıyla ele alacağız.
1. Yeraltı Kablolarının Karşılaştığı Zorluklar
1.1 Nem ve Su
-
Toprak altı sürekli nemlidir.
-
Kablo izolasyonunun suya dayanıklı olması gerekir.
1.2 Mekanik Darbeler
-
Toprak basıncı, ağır araç geçişleri, kazılar kablolara zarar verebilir.
1.3 Kimyasal Etkiler
-
Toprakta bulunan asit, baz ve tuzlar izolasyonu yıpratabilir.
1.4 Isı Yönetimi
-
Kablolar gömülü olduğunda ısı dağılımı zorlaşır, bu da ömrünü kısaltabilir.
2. Yeraltı Kablo Tipleri
2.1 NYY Kablo
-
PVC izolasyonlu
-
0,6/1 kV gerilim
-
Konut ve ticari alanlarda yaygın
2.2 N2XY Kablo
-
XLPE izolasyonlu
-
Yüksek sıcaklık dayanımı
-
Orta gerilim şebekelerinde
2.3 N2XSY Kablo
-
Orta gerilim (6-36 kV)
-
Zırhlı versiyonları mevcut
-
Enerji nakil hatlarında
2.4 Zırhlı Kablolar (SWA, AWA)
-
Çelik tel veya alüminyum zırh ile güçlendirilmiş
-
Yoğun trafik altındaki bölgelerde kullanılır
3. Kablo Koruma Sistemleri
3.1 PVC Borular
-
Ekonomik
-
Hafif trafik ve bahçe tesisatlarında
3.2 PE (Polietilen) Borular
-
Suya ve kimyasallara dayanıklı
-
Telekomünikasyon ve enerji kablolarında
3.3 Koruge Borular
-
Spiral dış yüzey, düz iç yüzey
-
Esnek yapısıyla kıvrımlı hatlarda tercih edilir
3.4 Galvanizli Çelik Borular
-
Ağır trafik ve sanayi bölgelerinde
-
Yüksek mekanik koruma sağlar
3.5 Beton Kablo Kanalları
-
Çok kablonun taşındığı enerji altyapılarında
-
Şehir şebekelerinde yaygın
4. Mühendislik Perspektifi
4.1 Derinlik ve Güzergâh
-
Kablolar genellikle 60-120 cm derinliğe gömülür.
-
Yol altlarında daha derine inilir.
4.2 Doluluk Oranı
-
Boru içi kablo doluluğu %40’ı geçmemelidir.
4.3 Isı Hesapları
-
Yeraltı kabloları için ısıl direnç hesapları yapılır.
-
Toprak yapısı (kum, kil, taşlı) dikkate alınır.
4.4 Standartlar
-
TS EN 60287 (Kablo akım taşıma kapasitesi)
-
TS EN 61386 (Kablo koruma sistemleri)
5. Kullanım Alanları
-
Şehir enerji şebekeleri
-
Sanayi tesisleri
-
Metro ve tünel altyapıları
-
Havalimanı elektrik dağıtımı
6. Geleceğe Bakış
Yeraltı kabloları, akıllı şehir projelerinin omurgasını oluşturacak. Önümüzdeki dönemde:
-
Fiber optik entegrasyonu daha da yaygınlaşacak.
-
Kendini onaran izolasyon malzemeleri kullanılacak.
-
Akıllı sensörlü kablolar, arızaları anlık raporlayacak.
Sonuç
Yeraltı kabloları, modern şehirlerin enerji ve iletişim altyapısında kritik bir role sahiptir. Ancak nem, mekanik darbe, kimyasal etki ve ısı yönetimi gibi zorluklar nedeniyle mutlaka koruyucu sistemlerle birlikte kullanılmalıdır. PVC, PE, koruge, galvaniz borular ve beton kanallar; kabloların ömrünü uzatır ve güvenliği artırır.
