1. Giriş: Enerji Sürekliliği Ne Demektir?

Enerji sürekliliği, bir sistemin 24 saat kesintisiz çalışması anlamına gelir.
Hastaneler, veri merkezleri, üretim tesisleri, savunma yapıları ya da metro sistemleri enerji kesintisine tolerans gösteremez.

Ve işin ilginç yanı şu:

En kritik arızaların %60’ı kablo hattındaki bir tek noktadan kaynaklanır.

Yani sorun çoğu zaman:

• jeneratör değil,

• UPS değil,

• şalter değil…

Kablo hattıdır.

Bu nedenle kablo koruma sistemlerinde “yedekli tasarım” artık lüks değil zorunluluktur.

---

2. Yedekli Kablo Hattı Nedir?

Yedekli hat, bir kablo hattı devre dışı kaldığında ikinci bir hattın aynı işlemi devralması anlamına gelir.

Bu sistem üç temel modele dayanır:

1) N+1 Redundancy

Bir ana hat + bir yedek hat.

2) N+2 Redundancy

Daha kritik alanlarda iki yedek hat.

3) Tam Paralel Hat (Dual Path)

Aynı enerjiyi taşıyan iki bağımsız yol.
Birinden biri kapansa bile sistem %100 çalışır.

Kablo koruma sistemleri bu hatların güvenliği için kilit görevdedir.

---

3. Kritik Hat Tasarımı Neden Önemlidir?

Kritik hatlar; enerji kesildiğinde hayat, süreç, veri veya güvenlik riske giren hatlardır.

Örneğin:

• Ameliyathane besleme hattı

• Yangın pompaları besleme hattı

• Acil durum aydınlatma

• Büyük sunucu odaları

• Metro sinyalizasyon kabloları

• Endüstriyel robotların ana besleme kabloları

Bu hatlarda tek bir arıza, milyonlarca lira kayba neden olabilir.

---

4. Enerji Sürekliliğini Bozan Kablo Arızaları

Kritik hatlar neden durur?

1) Nem ve Yoğuşma

Kablo izolasyonu suyu sevmez.
IP sınıfı düşük borularla döşenen hatlar, su birikmesiyle riske girer.

2) Mekanik Darbe

Özellikle dış sahalarda kablo borusuna alınan bir darbe hattı koparabilir.

3) Termal Genleşme

Montaj hatası ve yanlış kelepçeleme, kabloyu sıkıştırır.

4) Korozyon

Galvanizli olmayan borular veya açık bırakılmış ağızlar paslanır.

5) Rodent (kemirgen) saldırısı

Korumasız kablo güzergâhları en büyük risktir.

6) Tek Nokta Arızası

Bir bağlantı noktasının çürümesi tüm hattı düşürür.

---

5. Kablo Koruma Sistemlerinde Yedekli Hat Tasarımının Temelleri

Kritik hatların korunması 4 temel prensibe dayanır:

---

A) Fiziksel Ayrım (Physical Separation)

Ana hat ile yedek hat yan yana gitmez.
Çünkü yangın, darbe veya su baskını olduğunda ikisi birden hasar alır.

Doğrusu:

• Farklı güzergâh,

• Farklı boru hattı,

• Farklı kablo kanalı.

---

B) Yük Dağılımı (Load Balancing)

Kritik sistemlerde iki hat aynı anda yük taşıyabilir.
Bu hem ömrü uzatır hem de hata riskini azaltır.

---

C) Farklı Boru ve Koruma Sınıfı Kullanımı

Ana hat + IP67 korunmuş yedek hat tasarımı en güvenilir modeldir.

---

D) Aynı Hattın İçine İki Kablo Sıkıştırmamak

Bu hata maalesef sahada çok yapılır.
Kablo borusu, iki kritik hattı aynı anda taşıyamaz.

---

6. Kablo Koruma Ürünlerinin Enerji Sürekliliğine Etkisi

1) Spiral Borular

Esnek hatlarda ideal, ancak suya karşı zayıf modeller dikkat ister.

2) PVC Borular

Uygun ama sıcaklık ve mekanik darbede zayıftır.

3) Poliamid Korumalı Sistemler

IP67–IP68 seviyesinde yüksek performans sağlar.

4) Metal Kablo Koruma Sistemleri

En yüksek dayanım sınıfı.
Yedekli hatlarda çoğunlukla tercih edilir.

5) Kablo Tavaları ve Merdiven Sistemleri

Yedek hatlar genellikle ayrı taşıyıcılarda ilerletilir.

---

7. IP Koruma Sınıfları – Yedek Hatlarda Neden Daha Önemli?

Yedek hat, ana hattın bozulduğu en kötü senaryoda devreye girer.
Bu nedenle:

• Toza karşı kapalı olmalı

• Suya karşı yalıtılmış olmalı

• UV’ye dayanmalı

• Termal genleşmeye dayanmalı

Bu şartlar IP67 – IP68 seviyesinde kablo koruması gerektirir.

---

8. Kritik Hatlarda Kablo Seçimi

Kritik hatlarda kablo seçimi de koruma kadar önemlidir.

Önerilen kablolar:

• Yangına dayanıklı FE180

• LSZH (Halojensiz)

• XLPE izolasyonlu enerji kabloları

• Isıya ve suya dirençli kablolar

---

9. Yedekli Hat Tasarımında Yapılan Yaygın Hatalar

---

10. Kablo Koruma Sistemlerinde Enerji Sürekliliği İçin Doğru Kurallar

• Tüm kritik hatlar minimum 2 bağımsız güzergâh ile çekilmeli.

• Ana hat + yedek hat arasında en az 2 metre fiziksel ayrım olmalı.

• Yedek hatın borusu daha yüksek IP sınıfında olmalı.

• Kablo taşıyıcı kanallar yüksek mekanik dayanım sınıfında olmalı.

• Tüm bağlantılar yılda 1 kez termal kamera ile kontrol edilmeli.

---

11. Bakım Zamanı: Yedek Hatlar Neden Unutulmamalı?

Yedek hatlar çoğu zaman hiç çalışmaz.
Fakat bu onların sağlam kalacağı anlamına gelmez.

Yedek hatlarda mutlaka uygulanmalıdır:

• Yılda 1 kez izolasyon testi

• Termal kamera ile sıcaklık kontrolü

• Topraklama sürekliliği testi

• Bağlantı gevşemesi kontrolü

• Yoğuşma tahliyesi kontrolü

---

12. Veri Merkezlerinde Yedekli Hat Örneği

Bir veri merkezinde 6 MW’lık enerji hatları vardır.
Bu hatların tamamı N+1 redundant çalışır:

• Bir hatın taşıdığı enerjiyi diğeri de taşıyabilir.

• Hatta iki hat farklı tavalardan dolaşır.

• Boru ve koruma türleri farklı seçilir.

Bu sayede tek bir arıza tüm veri merkezini durdurmaz.

---

13. Endüstriyel Tesislerde Uygulama

Otomasyon sistemlerinde kritik hatları korumak için:

• Kablo koruma sistemlerinde metal boru tercih edilir.

• Hattın en riskli yerinde IP67 sızdırmaz kutular kullanılır.

• Yedek hat tamamen farklı bir hareketli kanal veya boru üzerinden ilerler.

---

14. Sürdürülebilirlik ve Enerji Verimliliği

Enerji sürekliliği aynı zamanda enerji israfını azaltır:

• Hattın bozulmasıyla oluşan üretim kaybı olmaz.

• Yeniden kablo çekimi ve bakım maliyetleri azalır.

• Atık kablo miktarı düşer.

Bu nedenle yedekli hat tasarımı çevresel olarak da doğrudur.

---

15. Ekonomik Fayda

İyi tasarlanmış bir yedekli hat sistemi:

• Arıza maliyetini %90 azaltır

• İşletme süresini artırır

• Enerji kayıplarını düşürür

• Sistem ömrünü uzatır

Bu nedenle çoğu mühendislik firması bugün kritikte çift güzergâhlı tasarımı standart haline getirmiştir.

---

16. Sonuç

Yedekli kablo hatları ve kritik hat tasarımı, enerji sürekliliğinin omurgasıdır.
Bir tesisin elektrik altyapısı ne kadar güçlü olursa olsun, tek bir kablo arızası tüm sistemi durdurabilir.

Bu nedenle kablo koruma sistemlerinin:

• doğru seçilmesi,

• doğru döşenmesi,

• doğru korunması

• ve doğru yedeklenmesi

hayati önemdedir.

Doğru kablo koruma → Kesintisiz enerji → Yüksek güvenlik.