Elektrik Tesisatında Kullanılan Kablo Çeşitleri Ve Teknik Özellikleri

Elektrik tesisatlarında kullanılan kablolar, yalnızca enerji taşımakla kalmaz; aynı zamanda güvenlik, verimlilik ve sistemin uzun ömürlü çalışması için kritik rol oynar. Kablonun türü, yalıtımı, kesiti ve malzeme yapısı; tesisatın kullanım alanına göre belirlenir. Bu yüzden bir evde kullanılan kablo ile bir fabrikada veya yeraltı hattında kullanılan kablo arasında ciddi farklılıklar vardır.

Bu yazıda elektrik tesisatında kullanılan kablo çeşitlerini ve onların teknik özelliklerini mühendislik perspektifiyle detaylı inceleyeceğiz.

1. Kablo Çeşitlerinin Sınıflandırılması

Elektrik kabloları farklı kriterlere göre sınıflandırılabilir:

• Gerilim seviyesine göre: Alçak gerilim, orta gerilim, yüksek gerilim kabloları
   

• Kullanım alanına göre: İç tesisat kabloları, yeraltı kabloları, sanayi kabloları
   

• İzolasyon malzemesine göre: PVC, XLPE, kauçuk, halojensiz kablolar
   

• İletken tipine göre: Bakır, alüminyum
   

2. Yaygın Kablo Çeşitleri

2.1 NYA (Tek Damarlı PVC İzoleli Kablo)

• Kullanım Alanı: İç tesisatlar, priz ve anahtar hatları
   

• Teknik Özellikler: 300/500 V gerilim; esnek değil, sabit tesisat için uygundur.
   

2.2 NYM (Çok Damarlı PVC İzoleli Kablo)

• Kullanım Alanı: Konut ve ticari binalar
   

• Teknik Özellikler: 0,6/1 kV gerilim; mekanik darbelere karşı korumalı.
   

2.3 TTR (Esnek Kablo)

• Kullanım Alanı: Taşınabilir cihazlar, geçici tesisatlar
   

• Teknik Özellikler: Esnek yapısı sayesinde hareketli kullanıma uygundur.
   

2.4 NYY (Yeraltı ve Dış Mekân Kablo)

• Kullanım Alanı: Yeraltı tesisatları ve dış mekân uygulamaları
   

• Teknik Özellikler: 0,6/1 kV gerilim; UV ve nem dayanımı yüksektir.
   

2.5 N2XY (XLPE İzoleli Güç Kablosu)

• Kullanım Alanı: Orta gerilim sistemleri
   

• Teknik Özellikler: XLPE izolasyonu sayesinde yüksek sıcaklığa dayanır.
   

2.6 N2XSY (Orta Gerilim XLPE Kablo)

• Kullanım Alanı: Orta gerilim enerji nakil hatları
   

• Teknik Özellikler: 6 kV – 36 kV; çelik zırhlı versiyonları da vardır.
   

2.7 Zırhlı Kablolar (SWA, AWA)

• Kullanım Alanı: Mekanik darbelere açık alanlar, yol ve köprü geçişleri
   

• Teknik Özellikler: Çelik tel veya alüminyum zırh ile kaplanmıştır.
   

2.8 Halojensiz Yangın Dayanımlı Kablolar

• Kullanım Alanı: Hastaneler, AVM’ler, yüksek insan yoğunluklu alanlar
   

• Teknik Özellikler: Yangında alevi iletmez, zehirli gaz çıkarmaz.
   

3. Kablo Seçiminde Teknik Parametreler

3.1 Akım Taşıma Kapasitesi

Kablonun kesiti, taşıyacağı akıma göre seçilmelidir. Yetersiz kesit kabloyu ısıtır ve yangın riski oluşturur.

3.2 Mekanik Dayanım

Kablonun kullanılacağı alan darbelere açık ise zırhlı veya koruma borusu içinde kablo tercih edilmelidir.

3.3 İzolasyon Malzemesi

• PVC: Ekonomik ve yaygın
   

• XLPE: Yüksek sıcaklığa dayanıklı
   

• Kauçuk: Esnek kullanım
   

• Halojensiz: Yangın güvenliği yüksek
   

3.4 Çevresel Koşullar

• Nemli alanlarda suya dayanıklı kablolar
   

• Dış mekânda UV korumalı kablolar
   

• Yeraltında ekstra izolasyonlu kablolar
   

4. Kablo Çeşitlerinin Kullanım Alanları

• Konutlar: NYA, NYM kablolar
   

• Sanayi: NYY, N2XY, zırhlı kablolar
   

• Enerji Nakil Hatları: N2XSY ve yüksek gerilim kabloları
   

• Kamu Binaları: Halojensiz kablolar
   

• Geçici Tesisatlar: TTR kablolar
   

5. Mühendislik Perspektifi

Elektrik tesisatı mühendisleri kablo seçiminde şu hesaplamaları yapar:

• Gerilim düşümü hesapları
   

• Kısa devre akımı dayanımı
   

• Topraklama uygunluğu
   

• Boru içi doluluk oranı (%40 kuralı)
   

Bu hesaplamalar, tesisatın güvenliğini ve uzun ömürlülüğünü garanti eder.

6. Geleceğe Bakış

Gelecekte kablo çeşitleri, enerji verimliliği, akıllı şehirler ve IoT sistemlerine uygun hale gelecek. Özellikle:

• Fiber optik kabloların daha da yaygınlaşması,
   

• Geri dönüştürülebilir izolasyon malzemelerinin kullanımı,
   

• Akıllı kabloların (sıcaklık ve nem sensörlü) geliştirilmesi bekleniyor.