Alçak, Orta Ve Yüksek Gerilim Kabloları: Farkları Ve Kullanım Alanları
Elektrik enerjisinin üretimden tüketime güvenli şekilde taşınabilmesi için farklı gerilim seviyelerine uygun kablolar geliştirilmiştir. Bu kabloların tasarımı, kullanılan malzemeler, izolasyon yapısı ve mekanik dayanıklılığı; taşıdıkları gerilim seviyesine göre değişir.
Bu yazıda alçak, orta ve yüksek gerilim kablolarını, onların teknik farklılıklarını ve kullanım alanlarını mühendislik bakış açısıyla detaylı inceleyeceğiz.
1. Gerilim Sınıfları
-
Alçak Gerilim (AG): 0,6/1 kV’a kadar
-
Orta Gerilim (OG): 1 kV – 36 kV arası
-
Yüksek Gerilim (YG): 36 kV üzeri
Bu üç sınıf, elektrik iletim ve dağıtım zincirinde farklı aşamalarda kullanılır.
2. Alçak Gerilim Kabloları
2.1 Teknik Özellikler
-
Gerilim: 0,6/1 kV
-
İzolasyon: PVC veya XLPE
-
İletken: Bakır veya alüminyum
-
Mekanik Koruma: Hafif, esnek, genellikle zırhsız
2.2 Kullanım Alanları
-
Konut ve ticari bina tesisatları
-
Aydınlatma ve priz devreleri
-
Küçük endüstriyel makineler
-
Elektrikli cihaz bağlantıları
3. Orta Gerilim Kabloları
3.1 Teknik Özellikler
-
Gerilim: 6 kV – 36 kV
-
İzolasyon: XLPE (çapraz bağlı polietilen)
-
İletken: Genellikle bakır, bazen alüminyum
-
Zırhlı Versiyon: Çelik tel zırhlı (SWAT) veya alüminyum tel zırhlı (AWA)
3.2 Kullanım Alanları
-
Şehir enerji dağıtım şebekeleri
-
Fabrikaların ana enerji besleme hatları
-
Yeraltı enerji nakil hatları
-
Trafo merkezleri
4. Yüksek Gerilim Kabloları
4.1 Teknik Özellikler
-
Gerilim: 36 kV – 400 kV (hatta daha fazlası)
-
İzolasyon: XLPE veya gaz izoleli sistemler
-
İletken: Kalın bakır veya alüminyum
-
Mekanik Yapı: Çok katmanlı izolasyon, zırh ve koruma tabakaları
4.2 Kullanım Alanları
-
Elektrik iletim hatları
-
Büyük santrallerden şehir şebekelerine enerji aktarımı
-
Yüksek güçlü endüstriyel tesisler
-
Baraj ve santral çıkış hatları
5. Farkların Karşılaştırılması
6. Mühendislik Perspektifi
6.1 Kablo Seçimi
Bir mühendis kablo seçerken şu kriterlere dikkat eder:
-
Gerilim seviyesi
-
Akım taşıma kapasitesi
-
Topraklama uyumu
-
Çevresel koşullar (nem, sıcaklık, mekanik darbe)
6.2 Güvenlik ve Standartlar
-
IEC 60502 (Orta ve Yüksek Gerilim Kabloları)
-
EN 50265 (Yanmazlık testleri)
-
TS EN 61386 (Kablo koruma sistemleri)
7. Geleceğe Bakış
Gelecekte artan enerji ihtiyacı, özellikle orta ve yüksek gerilim kablolarının kullanımını daha kritik hale getirecek. Ayrıca:
-
Süperiletken kablolar geliştirilmekte,
-
Halojensiz izolasyon güvenlik standartlarını yükseltmekte,
-
Akıllı kablolar sayesinde arızalar anlık izlenebilmektedir.
Sonuç
Alçak, orta ve yüksek gerilim kabloları; elektrik enerjisinin üretim, iletim ve tüketim zincirinin farklı halkalarını oluşturur. Alçak gerilim kabloları konut ve ticari yapılarda, orta gerilim kabloları şehir ve sanayi dağıtımında, yüksek gerilim kabloları ise büyük ölçekli enerji iletiminde kritik rol oynar. Doğru kablo seçimi, yalnızca enerji verimliliği değil, aynı zamanda güvenlik ve sürdürülebilirlik için de temel şarttır.